Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 1 sierpnia 2023 roku stwierdził, że zapewnienie zakwaterowania oraz transportu pracownikowi oddelegowanemu do pracy za granicę nie powoduje powstania u tego pracownika przychodu. Do tej pory sądy oraz organy skarbowe stały na stanowisku, że koszty poniesione w związku z oddelegowaniem pracownika do pracy (w tym m.in. koszty zakwaterowania) stanowią przychód pracownika.
Wyrokowana sprawa dotyczyła spółki, która świadczyła usługi na terenie państw członkowskich Unii Europejskiej. Pracownicy spółki byli oddelegowywani do pracy za granicą w oparciu o aneksy do zawartych umów o pracę. Spółka zapewniała pracownikom zakwaterowanie oraz transport w ramach stosunku pracy, za który pracownicy nie ponosili kosztów. Wątpliwości wnioskodawcy dotyczyły kwestii, czy w przypadku zapewnienia pracownikom zakwaterowania, powstanie u nich przychód podatkowy ze stosunku pracy. W związku z wątpliwościami, spółka złożyła wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej do organu podatkowego. We wniosku stanęła na stanowisku, że taki przychód po stronie pracowników nie powstanie, ponieważ świadczenia te nie są spełnianie w interesie pracownika, a w interesie pracodawcy, bowiem bez zakwaterowania pracownicy nie mogliby wykonywać na miejscu zleconej pracy, a co za tym idzie – spółka nie osiągnęłaby przychodów z tego tytułu.
Pytanie o rozliczenie bezpłatnego zakwaterowania
Zarówno organ, jak i wojewódzki sąd administracyjny, do którego później została wniesiona skarga, nie zgodziły się ze stanowiskiem podatnika. Najpierw Dyrektor KIS stwierdził, że w sytuacji, gdy pracodawca – mimo braku ciążącego na nim obowiązku wynikającego z przepisów prawa pracy – zapewni oddelegowanemu pracownikowi bezpłatne zakwaterowanie lub pokryje koszty związane z jego zakwaterowaniem, to wartość tych świadczeń stanowi dla pracownika przychód z nieodpłatnych świadczeń. Dodatkowo organ argumentował, że w takim przypadku wystąpi świadczenie, którego otrzymanie nie jest wynikiem zaistnienia zdarzenia o charakterze nietypowym lub okazjonalnym, lecz jest związane z wykonywaniem zadań służbowych w miejscu oddelegowania zaakceptowanym przez pracownika. To zaś prowadzi do wniosku, że w przypadku gdyby pracodawca nie zapewnił zakwaterowania, pracownik sam musiałby ponieść wydatek, zatem przyjęcie świadczenia do pracodawcy leży w interesie pracownika, jest bowiem równoznaczne z uniknięciem przez niego wydatku na zakwaterowanie.
Na podobnym stanowisku stanął WSA w Krakowie w wyroku I SA/Kr 444/20, podkreślając, że ponoszenie wydatków przez pracodawcę w celu zapewnienia noclegów oddelegowanym pracownikom jest świadczeniem poniesionym w ich interesie, ponieważ umożliwia mu zapewnienie właściwych warunków socjalnych, które powinien sfinansować z uzyskiwanych dochodów. W tym znaczeniu to pracownikowi przynosi konkretną i wymierną korzyść w postaci uniknięcia wydatku, który w innej sytuacji musiałby ponieść.
Naczelny Sąd Administracyjny nie zgodził się z takim twierdzeniami. W wyroku z 1 sierpnia 2023 r., sygn. II FSK 270/21 sąd podkreślił, że zgodnie ze stanem faktycznym, oddelegowanie pracowników następowało na krótkie pobyty, generalnie niewiele różniące się od delegacji. NSA powołał się na regulacje unijne, tj. Dyrektywę 96/71/WE oraz Dyrektywę 2014/67/WE, zgodnie z którymi elementami wynagrodzenia pracownika nie mogą być koszty transportu jak i koszty zakwaterowania. Sąd podkreślił jednocześnie, że regulacje unijne w hierarchii źródeł prawa mają pierwszeństwo przed przepisami krajowymi, dlatego skoro te regulacje wskazują, że przychód z tego tytułu nie powstaje, nie można na gruncie krajowego prawa podatkowego twierdzić, że jest inaczej.
Przełom w orzecznictwie
Ten nowy wyrok stanowi odejście od dotychczasowego rzecznictwa zarówno wojewódzkich sądów administracyjnych, jak i Naczelnego Sądu Administracyjnego. Dotychczas, koszty zakwaterowania ponoszone przez pracodawców w przypadku oddelegowania pracowników stanowiły przychody pracowników i podlegały opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, do pobrania którego zobowiązany był pracodawca jako płatnik. Zgodnie natomiast z najnowszym wyrokiem, w takiej sytuacji nie powstanie przychód po stronie pracownika, co jest na pewno korzystne zarówno dla pracowników, jak i dla pracodawców.
Komentowany wyrok stanowi przełom w dotychczasowym orzekaniu. Nie wiadomo, czy to jednorazowa sytuacja, czy może od tej pory w tym kierunku będzie szło orzecznictwo i taka wykładnia przepisów unijnych znajdzie zastosowanie w sprawach polskich podatników.
Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 1 sierpnia 2023 r., sygn. II FSK 270/21