Fundacja rodzinna – zasady funkcjonowania
Fundacja rodzinna to nowa instytucja w polskim prawie, wprowadzona w 2023 roku, mająca na celu wsparcie procesu zarządzania majątkiem oraz sukcesji międzypokoleniowej w rodzinach przedsiębiorców. Jest to narzędzie pozwalające na zachowanie majątku rodzinnego w długoterminowej perspektywie, jednocześnie minimalizując ryzyko konfliktów związanych z podziałem majątku po śmierci założyciela.
1. Cele fundacji rodzinnej
Głównym celem fundacji rodzinnej jest ochrona majątku rodziny oraz zapewnienie jego efektywnego zarządzania i pomnażania, z jednoczesnym zagwarantowaniem, że majątek ten zostanie przekazany kolejnym pokoleniom. Pozwala to na zabezpieczenie finansowe członków rodziny oraz na realizację innych celów związanych z dziedziczeniem i sukcesją.
2. Zakładanie fundacji rodzinnej
Fundacja rodzinna powstaje w wyniku:
- Aktu założycielskiego fundacji (lub testamentu, jeśli zakładana jest po śmierci fundatora),
- Wpisu do rejestru fundacji rodzinnych, który jest prowadzony przez Krajowy Rejestr Sądowy (KRS).
Fundację może założyć jedna osoba fizyczna lub kilka osób fizycznych, zwanych fundatorami. Fundatorzy przekazują majątek fundacji, który stanowi podstawę jej funkcjonowania.
3. Majątek fundacji
Fundacja rodzinna ma własną osobowość prawną, co oznacza, że jest odrębnym podmiotem prawnym, który zarządza majątkiem przekazanym przez fundatorów. Majątek ten może obejmować:
- Nieruchomości,
- Udziały w spółkach,
- Akcje,
- Prawa własności intelektualnej,
- Środki pieniężne.
Fundacja rodzinna nie prowadzi działalności gospodarczej, choć może wykonywać określone działania mające na celu pomnażanie majątku (np. wynajem nieruchomości, obrót papierami wartościowymi).
4. Beneficjenci fundacji
Fundacja rodzinna działa na rzecz beneficjentów, którzy są określeni przez fundatora. Beneficjentami mogą być osoby fizyczne (najczęściej członkowie rodziny fundatora) lub organizacje pożytku publicznego.
Fundator określa w statucie zasady świadczenia na rzecz beneficjentów, co może obejmować:
- Regularne wypłaty pieniężne,
- Przekazywanie określonych składników majątku,
- Finansowanie potrzeb związanych np. z edukacją, zdrowiem lub działalnością społeczną.
5. Organy fundacji rodzinnej
Fundacja rodzinna ma określone organy, które zarządzają jej działalnością. W skład tych organów mogą wchodzić:
- Zarząd – odpowiedzialny za bieżące zarządzanie fundacją i podejmowanie decyzji związanych z jej działalnością.
- Rada nadzorcza (opcjonalnie) – kontroluje działania zarządu i nadzoruje realizację celów fundacji.
- Zgromadzenie beneficjentów – organ mający wpływ na kluczowe decyzje związane z majątkiem fundacji.
Fundator może pełnić rolę członka zarządu lub rady nadzorczej, co pozwala mu zachować kontrolę nad fundacją po jej założeniu.
6. Podatki
Fundacja rodzinna korzysta z preferencyjnych rozwiązań podatkowych. Wpłaty do fundacji rodzinnej są zwolnione z podatku dochodowego, natomiast wypłaty dla beneficjentów są opodatkowane na zasadach PIT. W przypadku najbliższej rodziny (np. dzieci, małżonkowie) istnieją możliwości zwolnienia z opodatkowania lub zastosowania obniżonych stawek podatkowych.
7. Sukcesja międzypokoleniowa
Jednym z najważniejszych aspektów fundacji rodzinnej jest umożliwienie płynnej sukcesji majątku, co jest istotne w kontekście firm rodzinnych. Dzięki fundacji możliwe jest zarządzanie majątkiem i jego dziedziczenie bez konieczności sprzedaży przedsiębiorstw lub innych aktywów.
8. Zalety fundacji rodzinnej
- Ochrona majątku przed podziałem w wyniku postępowań spadkowych.
- Przejrzystość zasad dziedziczenia i wsparcie zarządzania sukcesją.
- Eliminacja konfliktów między członkami rodziny o podział majątku.
- Kontrola nad majątkiem pozostaje w rękach fundatora (lub jego wybranych następców).
Fundacja rodzinna stanowi więc narzędzie umożliwiające długoterminowe zarządzanie majątkiem, zapewnienie płynnej sukcesji oraz ochronę majątku rodzinnego na wiele pokoleń.
